الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز (EEG) آزمایشی است که برای ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز انجام می‌شود.

در آزمایش نوار مغز یا EEG فعالیت الکتریکی این سیناپس‌ها از طریق الکترودهای متصل به مغز ثبت می‌شوند. این الکترودها روی پوست سر متصل می‌شوند. برای این‌که پزشکان از نتایج به دست آمده مطمئن باشند و بدانند که همه داده‌ها از یک مکان در مغز گرفته شده است، این الکترودها روی کلاهی متصل هستند. برای انجام آزمایش باید این کلاه را بر سرتان بگذارید.

قبل از گرفتن نوار مغز به چه نکاتی باید توجه شود؟

علی رغم این‌که الکتروانسفالوگرافی نام و تلفظی سخت دارد، اما عملیات گرفتن نوار مغز بسیار ساده است. پیش از گرفتن نوار مغز باید حتما به چند نکته توجه کنید.

روز قبل از آزمایش از خوردن خوراکی‌های دارای کافئین (چای، قهوه، شکلات و غیره) بپرهیزید چراکه ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد.

لیستی از داروهایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید و آن را به پزشک معالجتان نشان دهید تا در صورت لزوم مصرف داروها قطع شوند.

شب پیش از آزمایش سرتان را بشویید اما از نرم‌کننده، اسپری، ژل یا دیگر آبرسان‌ها و ماسک‌های مو استفاده نکنید. محصولات بهداشتی مو ممکن است ثابت ماندن کلاه نوار مغز روی سرتان را دشوار کنند.

اگر قرار است در طول انجام آزمایش نوار مغز بخوابید، باید حتما از قبل کمتر خوابیده باشید تا در طول آزمایش بیدار نشوید.

چرا نوار مغز گرفته می شود؟

EEG برای شناسایی مشکلات موجود در فعالیت الکتریکی مغز که ممکن است با اختلالات مغزی به خصوصی مرتبط باشد، به کار می رود.

نتایج حاصل از نوار مغز برای تایید یا رد عارضه های مختلف به کار می رود، مانند:

• اختلالات تشنجی (مانند صرع)
• آسیب سر
• التهاب مغز
• تومور مغزی
• انسفالوپاتی (بیماری ایجاد کننده ی اختلال مغزی)
• مشکلات حافظه
• اختلالات خواب
• سکته مغزی
• جنون

زمانی که فردی در کما است، ممکن است نوار مغزی برای تعیین سطح فعالیت مغزی انجام شود. این تست می تواند برای نظارت بر فعالیت مغزی در طول جراحی مغز نیز به کار رود.

آیا انجام تست نوار مغز، خطراتی را نیز به همراه دارد؟

هیچ خطری در انجام تست EEG وجود ندارد. این تست، بدون درد و بی خطر است.

برخی نوارهای مغزی، شامل هیچ گونه نور یا محرک دیگری نیستند. اگر نوار مغزی، هیچ گونه حالت غیرطبیعی را ایجاد نکند، ممکن است محرک هایی مانند نور یا تنفس سریع اضافه شود تا به تحریک ایجاد هرگونه حالت غیر طبیعی کمک کند.

زمانی که فردی، صرع یا اختلال تشنجی دیگری دارد، محرک ارائه شده در طول تست (مانند نور چشمک زن)، ممکن است باعث حمله شود.

تکنسینی که EEG را اجرا می کند، برای مدیریت بی خطر هرگونه موقعیت احتمالی آموزش دیده است.

در طول EEG یا نوار مغز چه اتفاقی می افتد؟

EEG یا نوار مغز ممکن است به صورت سرپایی یا به عنوان بخشی از زمان اقامت شما در بیمارستان انجام شود. روش ممکن است بسته به شرایط و عملکرد پزشک شما متفاوت باشد. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد آنچه در طول آزمایش خود تجربه خواهید کرد صحبت کنید.

معمولاً یک روش EEG یا نوار مغز از این روند پیروی می کند:

-1از شما خواسته می شود كه در یك صندلی استراحت كنید یا روی تخت دراز بكشید.

-2بین 16 تا 25 الکترود با خمیر مخصوص به پوست سر شما وصل می شود یا از درپوش حاوی الکترود استفاده می شود.

-3از شما خواسته می شود چشمان خود را ببندید، استراحت کنید و ساکت باشید.

-4پس از شروع ضبط، شما باید در طول آزمایش همچنان ساکت بمانید. ارائه دهنده خدمات درمانی شما ممکن است شما را از طریق یک پنجره در یک اتاق مجاور نظارت کند تا هر حرکتی را که می تواند باعث خواندن نادرست شود، مانند بلع یا چشمک زدن، مشاهده کند. ضبط ممکن است به صورت دوره ای متوقف شود تا به شما امکان استراحت یا تغییر مکان خود را بدهید.

-5بعد از اینکه ارائه دهنده خدمات درمانی شما هنگام استراحت ضبط اولیه را انجام می دهد، ممکن است شما را با محرک های مختلف آزمایش کند تا فعالیت موج مغزی را انجام دهد که در هنگام استراحت نشان نمی دهد. به عنوان مثال، ممکن است از شما خواسته شود به مدت 3 دقیقه عمیق و سریع نفس بکشید، یا ممکن است در معرض یک چراغ چشمک زن قرار بگیرید.

این مطالعه به طور کلی توسط یک تکنسین EEG یا نوار مغز انجام می شود و ممکن است تقریباً 45 دقیقه تا 2 ساعت طول بکشد.

اگر به دلیل اختلال خواب ارزیابی شده اید، EEG یا نوار مغز ممکن است هنگام خواب انجام شود.

-6اگر به مدت طولانی تری نیاز دارید که تحت نظارت باشید، ممکن است شما نیز برای نظارت طولانی مدت بر EEG یا نوار مغز (24 ساعته EEG یا نوار مغز) در بیمارستان بستری شوید.

-7 در مواردی که نظارت طولانی مدت در بیمارستان امکان پذیر نباشد، پزشک شما ممکن است انجام یک EEG یا نوار مغز سرپایی را در نظر بگیرد.

گرفتن نوار مغز چقدر طول می کشد؟

آزمایش حدود 30-60 دقیقه طول خواهد کشید. قرار دادن الکترودها معمولاً 20 دقیقه طول می کشد، اما می تواند تا یک ساعت طول بکشد، بنابراین کل روش ممکن است حدود یک تا 2 ساعت طول بکشد.

اگر EEG یا نوار مغز سرپایی داشته باشید، فعالیت مغز به مدت 24 ساعت یا بیشتر ثبت می شود.

نتایج تست نوار مغز به چه معنی است؟

یک نورولوژیست (فردی که در اختلالات سیستم عصبی تخصص دارد)، موارد ثبت شده در نوار مغزی را تفسیر می کند و سپس نتایج را به پزشک ارسال می کند.

ممکن است پزشک، قرار ملاقاتی را برای در میان گذاشتن نتایج تست با فرد تنظیم کند.

نتایج طبیعی

فعالیت الکتریکی مغز، به صورت الگویی از امواج در نوار مغزی نشان داده می شود.

سطوح مختلفی از هوشیاری، مانند خواب و بیداری، در حالت طبیعی فرکانس های به خصوصی از امواج را در هر ثانیه دارند

برای مثال، الگوهای امواج در زمان بیداری، نسبت به زمان خواب، سریع تر حرکت می کنند.

در صورتی که فرکانس امواج یا الگوها، طبیعی باشد، EEG آن را نشان خواهد داد. فعالیت طبیعی معمولا به این معنی است که فرد، دچار اختلال مغزی نیست.

نتایج غیر طبیعی

نتایج غیر طبیعی نوار مغزی می تواند به دلایل زیر باشد:

• صرع یا اختلال حمله ای دیگر
• خونریزی غیر طبیعی
• اختلال خواب
• ورم مغز
• تومور
• بافت مرده ناشی از انسداد جریان خون
• میگرن
• سوء مصرف الکل یا دارو
• آسیب سر

لیست انواع نوار مغز

نوار مغز پنج نوع مختلف دارد که هریک در مواردی خاص به کار برده می‌شود. انواع نوار مغز شامل موارد زیر می‌شوند:

نوار مغز معمولی: نواز مغز معمولی حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشد. در زمان انجام تست از شما خواسته می‌شود که آرام بنشینید و چشمان خود را گهگاهی باز و بسته کنید. هم‌چنین ممکن است از شما خواسته شود نفس‌های عمیق بکشید. در انتهای جلسه هم نوری چشمک‌زن در نزدیکی شما قرار داده می‌شود تا تاثیر آن بر فعالیت مغزتان سنجیده شود.

نوار مغز در حالت خواب یا خواب آلودگی: نوار مغز خواب در حالتی گرفته می‌شود که شما خواب هستید. معمولا زمانی از این نوع نوار مغز استفاده می‌شود که نوار مغز معمولی پاسخ مناسبی نداده باشد یا بخواهیم ناهنجاری‌های خواب را آزمایش کنیم. گاها نیز پزشک از شما می‌خواهد شب قبل از آزمایش نخوابید تا نتایج آزمایش در هنگام خواب کامل باشد.

نوار مغز پایشی: در نوار مغز یا EEG پایشی فعالیت مغز در طول روز و شب یک یا چند روز ثبت می‌شود. در این حالت الکترودها از طریق دستگاهی کوچک به سر و لباس شما متصل می‌شوند. در این حالت می‌توانید اکثر فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهید فقط نباید خیس یا مرطوب شوید.

 ویدئو تله‌متری: ویدئو تله‌متری یا نوار مغز ویدئویی نوعی خاص از EEG است که در آن، حین انجام آزمایش از شما فیلم گرفته می‌شود. بدین‌ ترتیب اطلاعات کامل‌تری می‌توان از فعالیت مغز به دست آورد.این آزمایش معمولا طی چند روز انجام می‌شود و شما باید در محیط کلینیک بمانید. سیگنال‌های نوار مغز به صورت وایرلس به یک کامپیوتر منتقل می‌شوند. ویدئو نیز توسط همان کامپیوتر گرفته می‌شوند و کارمندان مخصوص و آموزش‌دیده‌ای این فیلمها را تهیه و آماده می‌کنند.