الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) آزمایشی است که با اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب، عملکرد قلب بیمار را بررسی می‌کند. با هر ضربان قلب، یک پالس الکتریکی (یا موج الکتریکی) از طریق قلب عبور می‌کند. این موج باعث می‌شود ماهیچه‌های قلب فشرده شده و خون به سراسر بدن پمپاژ شود.

تست نوار قلب فعالیت الکتریکی که از قلب عبور می‌کند را اندازه‌گیری و ثبت می‌کند. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا این فعالیت الکتریکی طبیعی است یا مشکلاتی در عملکرد قلب وجود دارد. اگر در حال تجربه آریتمی یا ضربان نامنظم قلبی، درد قفسه سینه یا تپش قلب هستید، ممکن است پزشک انجام تست نوار قلب را برای شما توصیه کند. یک نوار قلب با نتایج غیرطبیعی می‌تواند نشان دهنده تعداد زیادی از مشکلاتی قلبی در فرد باشد.

کاربرد نوار قلب چیست ؟

افرادی که درد قفسه سینه دارند و ممکن است دچار حمله قلبی شوند. آنها که مشکوک به بیماری عروق کروناری یا آریتمی هستند بکار برده می شود. همچنین برای تشخیص التهاب پرده دور قلب ( پریکاردیت ) لخته خونی که جریان خون را در ریه مختل کرده ( آمبولی ریوی ) سطح غیرطبیعی کلسیم و پتاسیم خون یا سطح خونی بالای بعضی داروها گاهی اوقات نوار قلب به عنوان قسمتی از معاینه فیزیکی معمول یا برای غربالگری افرادی که ریسک بالای مشکلات قلبی دارند، شامل افرادی که فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت یا تاریخچه فامیلی محکمی از بیماریهای قلبی دارند و افراد سیگاری، بکار برده می شود.

گاهی اوقات نوار قلب نماینگر بیماری قلبی در افراد است، حتی اگر فرد هیچ علامتی نداشته باشد.

ECG در طول جراحی نوار قلب مکرر عملکرد قلب را حین عمل نشان می دهد.

محل قرارگیری الکترودها در الکتروکاردیوگرام

الکترودهای نوار قلب ابزارهایی هستند که ارتباط بین بدن بیمار با دستگاه الکتروکاردیوگراف را برقرار می‌کنند. اطلاعات الکتریکی قلب از طریق این الکترودها دریافت شده و برای ردیابی و ثبت به الکتروکاردیوگراف ارسال می‌شوند.

همان طور که در بالا اشاره است، برای انجام یک الکتروکاردیوگرام استاندارد ده الکترود به کار گرفته می‌شوند. این الکترودها به دو گروه تقسیم می‌شوند:

الکترودهای اندامی (Limb Electrodes)

الکترودهای سینه‌ای یا پرکوردیال (Precordial Electrodes)

۱۲ لید الکتروکاردیوگرام تمام اطلاعاتی را که توسط این الکترودها فراهم می‌شود را آماده می‌کنند. زمانی که یک الکتروکاردیوگرام انجام می‌شود، مهم است که الکترودها در مکان‌های دقیق خود روی بدن بیمار قرار بگیرند. اگر الکترودها در جای مناسب خود قرار داده نشوند، تغییراتی در مورفولوژی کمپلکس QRS نشان می‌دهد که تشخیص را با خطا مواجه می‌کند.

قرار دادن الکترودها برای نوار قلب

در این بخش محل‌های دقیق قرارگیری هر الکترود معرفی می‌شوند.

الکترودهای اندامی

چهار الکترود اندامی در چهار اندام دست‌ها و پاهای بیمار قرار می‌گیرند. این الکترودها با رنگ‌های خاصی قابل تشخیص از سایر الکترودها هستند و هر کدام با حروف مشخص نام‌گذاری شده‌اند.

• دست راست (RA)
• دست چپ (LA)
• پای چپ (LL)
• پای راست (RL)

الکترود‌های سینه‌ای

شش الکترود سینه‌ای در بخش قدامی سینه قرار می‌گیرند که هر کدام از این الکترودها با یک شماره از یکدیگر متمایز می‌شوند:

• : V1در فضای بین دنده‌ای چهارم درست، در سمت راست جناغ سینه قرار می‌گیرد.
• : V2 در فضای بین دنده‌ای چهارم درست در سمت چپ جناغ سینه قرار می‌گیرد.
• : V3 در فضای خالی میان دو الکترود V4 و V2 قرار داده می‌شود.
• : V4 در فضای بین دنده‌ای پنجم و در خط ترقوه‌ای جای می‌گیرد.
• : V5جایگاه این الکترود نیز مانند سطح الکترود V4 در سمت چپ خط محوری جلویی است.
• : V6مانند سطح دو الکترود V4 و V5، این الکترود نیز در سمت چپ خط محوری میانی قرار می‌گیرد.

انواع تست‌های نوار قلب

براساس نیاز بیمار و نوع مشکل قلبی، پزشک دو روش متداول انجام تست نوار قلب را توصیه می‌‌کند که در اینجا به بررسی هر دو روش می‌پردازیم.

هولتر مانیتور

در روش «هولتر مانیتور» (Holter monitor)، از یک دستگاه کوچک و قابل حمل که ریتم قلب بیمار ار بررسی می‌کند، استفاده می‌شود. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که این دستگاه را برای مدت یک تا دو روز با خود حمل کند. در طول این مدت دستگاه تمام ضربان قلب بیمار را ضبط می‌کند.

یک تست هولتر مانیتور معمولا بعد از یک تست الکتروکاردیوگرام عادی انجام می‌شود، به خصوص زمانی که نوار قلب معمولی اطلاعات کافی در اختیار پزشک برای تشخیص بیماری قرار ندهد، از روش هولتر مانیتور استفاده می‌شود. در برخی موارد روش هولتر استاندارد نیز ممکن است برای تشخیص کافی نباشد، از این رو پزشک استفاده از روش هولتر مانیتور وایرلس را پیشنهاد می‌کند که می‌تواند عملکرد قلب را برای یک هفته ثبت و ضبط کند.

دستگاه قابل کاشت لوپ قلب

دستگاه قابل کاشت ضبط کننده لوپ قلب (Implantable Loop Recorder) یک نوع دستگاه مانیتورینگ است که ریتم قلب را به صورت متوالی برای مدت‌های طولانی (حداکثر تا ۳ سال) مورد بررسی قرار می‌دهد. این دستگاه سیگنال‌های الکتریکی قلب را ثبت می‌کند با استفاده از یک ابزار کوچک که در زیر پوست در ناحیه سینه جای‌گذاری می‌شود.

دستگاه ایونت مانیتور (Event Monitor)

این دستگاه یک ابزار قابل حمل شبیه به هولتر است اما می‌تواند سیگنال‌های قلبی را فقط در زمان مشخصی برای چند دقیقه ثبت و ضبط کند. این وسیله توسط بیمار به مدت طولانی قابل حمل است (اغلب به مدت ۳۰ روز).  بیمار زمانی که علائم بیماری را احساس می‌کند، دکمه دستگاه را برای ثبت ریتم قلبی باید فشار دهد. برخی از این ابزارها به طور خودکار با بروز علائم شروع به ضبط سیگنال می‌کنند.

تست نوار قلب در چه مواردی انجام می‌شود؟

یک تست الکتروکاردیوگرام یک روش بدون درد و غیرتهاجمی است که برای تشخیص انواع بیماری‌های قلبی در افراد مختلف در تمام سنین مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک پزشک متخصص قلب برای شناسایی موارد زیر از تست نوار قلب استفاده می‌کند:

ریتم قلبی غیرطبیعی (آریتمی)

اگر در رگ‌های قلب انسداد یا گرفتگی وجود داشته باشد که موجب درد در ناحیه سینه یا حملات قلبی در بیمار شود. زمانی که بیمار سابقه حمله قلبی داشته باشد. برای بررسی چگونگی تاثیر روش‌های درمانی در بیمار قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یک فرد زمانی که دارای علائم زیر باشد، اغلب لازم است که تست نوار قلب را انجام دهد:

• درد سینه
• سرگیجه، سردردهای خفیف یا حالت‌های غش
• تپش قلب
• افزایش ضربان قلب
• تنگی نفس
• ضعف و کاهش انرژی برای انجام هر گونه فعالیت ورزشی